Nur Kaplan
ANKARA – Milyonlarca öğretmen Öğretmenler Günü’ne birçok sorunun gölgesinde girdi. İktidarın düzenlemelerine karşı günlerdir hareket yapan öğretmenlerin ortak talebi hayat şartlarının güzelleştirilmesine dönük adımlar atılması.
Öğretmenler, günlerinin kutlandığı bugünü, geçim kaygısı, maaşların yetersizliği, toplumsal ve özlük haklarının eksikliği ve güvencesizlik üzere çok sayıda sıkıntıyla karşılıyor. Öğretmenler, eğitimde yaşanan esaslı değişiklerin açığa çıkardığı sıkıntıları, enflasyon karşısında eriyen maaşlarıyla birlikte geçim çabalarını anlattı.
EN DÜŞÜK ÖĞRETMEN MAAŞI 5 BİN 740 TL
Milli Eğitim Bakanlığı istatistiklerine nazaran, örgün eğitim kapsamında 1 milyon 139 bin öğretmen okullarda vazife yapıyor. Öğretmenler, takımlı, kontratlı, fiyatlı, özel bölümde çalışan üzere epey farklı statülerle mesleklerini icra ediyor. Ayrıyeten, Öğretmenlik Meslek Kanunu kapsamında yapılan imtihanın akabinde önümüzdeki günlerde ‘uzman öğretmen’, ‘başöğretmen’ formunda bir diğer ayrım da hayata geçecek.
Yoksulluk hududunun 24 bin liraya, açlık hududunun 7 bin liraya dayandığı bugünlerde, öğretmenlerin maaşları da epeyce düşük. Haziran ayı enflasyon sayılarıyla birlikte takımlı öğretmenlerin aldığı en düşük maaş 10 bin TL iken, en yüksek öğretmen maaşı 12 bin TL. Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından istihdam edilen kontratlı öğretmenlerin maaşları da 8 bin 500 TL ile 9 bin 200 TL ortasında değişiyor. Haftada 30 saat derse girerse fiyatlı öğretmenlerin alacağı maaş ise 5 bin 740 TL’ye denk düşüyor. Özel okullarda çalışan öğretmenlerin maaşları da genel olarak taban fiyat.
‘EN KÖTÜ DURUMDA OLAN MEMURLARIZ’
Öğretmenlik mesleğinde 20 yılı geride bırakan ve takımlı öğretmen olan Melek Aşır, üniversiteden mezun olurken ‘dünyayı değiştirebilirmiş’ üzere hissettiğini fakat her geçen gün eğitimin kalitesi ve öğretmene verilen kıymetin düşmesi sebebiyle okula ‘off’ diyerek gittiğini söyledi. “Devlet memurları içerisinde en kötü durumda olanların başını çekiyoruz” diyen Aşır, şöyle devam etti:
“Sürekli değişen bir sistemin içerisinde öğretmenler de allak bullak oldu. Öğretmenlerin geçinemez olduğu unutuldu. 2 bin lira için bir imtihana girmemiz isteniyor. Ben neden imtihana giriyorum, aslında hak ediyorum. Öğretmenlere yol, yemek, giysi yardımı yapılmıyor. Bir kuru maaşı var, süratle eriyor. Eski Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, ‘üzerimizdeki en büyük yük personel maaşı’ demişti. Açıkağızdan söylüyorlar. İstanbul’a en son 10 bin öğretmen ataması yapıldı. Birebir hafta geçim kaygısı sebebiyle 3 bin 500 öğretmen yer değişikliği için doküman istedi.”
‘KARIN DOYURMA MÜCADELESİ’
Öğretmenlerin bir meslek kanununa ihtiyacının olduğunu ancak getirilen kanunun talepleri karşılamadığı söyleyen Aşır, aynı işi yapan öğretmenler arasında ücret farkı olmasının ‘kabul edilemez’ olduğunu ifade ederek, “20-30 yıllık öğretmenler imtihana gözlük kutularıyla girdiler. O beşerler aslında 2 yıl içerisinde emekli olacak. Onu o halde imtihana sokmaya utanır insan” dedi.
Meslek hayatı boyunca yoksulluğun pek çok çeşidine tanık olduğunu, şu anda kamu binaları içerisinde bulunan her insanın bir başka yoksulluk yaşadığını söyleyen Aşır, şöyle devam etti:
“Eskiden bir fakirler bir de zenginler vardı. Artık büsbütün karın doyurma çabası var. 34 kişilik sınıfta, 20 öğrencinin beslenme çantası var. Neredeyse hepsi makarna ya da pilav getiriyor. Kitap, kalem alamayan öğrencilerim var. Esnaf, memur, minimum fiyatla çalışan bir aile, çocuğuna her gün nasıl harçlık versin.”
‘ÜCRETLİ ÖĞRETMEN YOK HÜKMÜNDE’
3 sene boyunca fiyatlı öğretmen olarak çalışan, geçtiğimiz şubat ayındaki atamasının akabinde kontratlı öğretmen olarak mesleğine devam eden Sevecen Demir*, fiyatlı öğretmenlik yaparken devamlı ‘yerinden olma’ tasası yaşadığını, yanılgı yapmaktan çekindiğini, en ufak bir sıkıntıda ‘şikâyet edeceğim’ cümlesi ile karşılaştığını tabir etti. Demir, şöyle devam etti:
“Ücretli öğretmen olarak çalışırken bulunduğum sınıf takıma açık, boş görünüyordu. Takımlı, kontratlı bir öğretmen atanabilir, tayin gelebilirdi. Fiyatlı öğretmen ‘yok’ kararında. Çok az maaş alındığı için motivasyon daima düşük. Resmi tatillerde dahi maaş kesiliyor. Velilerin fiyatlı öğretmenlere bakışı çok farklı. Kendini asla inançta hissetmiyorsun.”
‘HER AN ATILABİLİRİM KAYGISI, ‘ŞİKÂYET EDECEĞİM’ TEHDİTLERİ’
Sözleşmeli öğretmen olarak devam ettiği bu süreçte kadrolu olarak çalışan öğretmenlerle aralarında çok ciddi farkın olmadığını ancak veliler arasında ayrıma maruz kaldığını söyleyen Demir, “Bizden ‘sözleşmeliler’ diye bahsediliyor, acemi olduğumuza gönderme yapılmaya çalışılıyor. Biz yüksek puanlarla atandığımız halde daima yeni sıfatlar ekleniyor” diyerek şöyle devam etti:
“Sözleşmeli öğretmenler daha taze beyinlere sahip, daha özverili ve demokratik eğitim anlayışını benimsemiş oldukları halde uzman öğretmenin gerisinde görünüyor. Çocuklara yol göstermek, rehberlik etmek ya da oyun arkadaşı olmak isterken bunu bir yere kadar uygulayabiliyorum. Her an atılabilirim korkusu, ‘şikâyet edeceğim’ tehditleri, hevesimize ket vuruyor.”
‘YIL SONUNDA BİZİ NEYİN BEKLEDİĞİNİ BİLMİYORUZ’
Psikolojik Danışman ve Rehberlik Öğretmeni olan Ali Yurt* ise KPSS’ye atanamayacağını bildiği için daha evvel hiç girmediğini, mezun olur olmaz özel okullara iş başvurusu yaptığını, 5 yıllık meslek hayatında 4 kere okul değiştirdiğini anlattı. “Umutla ve beklentiyle çıktığım bu yolculukta, maaşımı alamadığım için okula gidemediğim günler oldu” diyen Yurt, şöyle devam etti:
“Temel gereksinimlerimizi karşılama konusunda zorluk yaşıyorken, KPSS kitaplarına para vererek, atanma ihtimalinin zayıf olduğu bir sisteme koca 1 yılımı veremezdim. Daha evvel çalıştığım kurumlarda maaş ödemeleri, sigorta, özlük hakları üzere birçok sıkıntıyla karşılaştım. Bir okulda maaşım yatmadı, 50 bin lira alacağım vardı. Özel bölümde bir öğretmen olarak çalışıyor olmak gelecek vaat etmiyor. Burada verdiğiniz emeğin sonucunu görmeniz mümkün değil. Yıl sonunda bizi neyin beklediğini bilmiyoruz.”
‘BİZ YILDA 1 DEFA HATIRLANMAK İSTEMİYORUZ’
Özel okullarda çalışan pek çok öğretmenin taban fiyatın altında fiyatla çalışmak zorunda bırakıldığını söyleyen Yurt, patronların kimi okullarda fakültelerden mezun dahi olmamış öğrencileri çalıştırdığını söz etti. Ulusal Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in özel kesim öğretmenlerine dönük, “Devlette çalışan ve özel okulda çalışan öğretmen arasında bir fark yok” kelamlarını hatırlatan Yurt, MEB’in fiili olarak bu tabirleri hayata geçirmesi gerektiğini lisana getirdi. Yurt, şunları kaydetti:
“Bugün Öğretmenler Günü. Birçok kanaldan mesaj gönderiliyor. MEB de öğretmenler günümüzü tebrik ediyor. Samimi bulmuyoruz. Bizim istediğimiz yılda bir defa hatırlanmak değil. Bütün bir yıl öğretmenin çalışma koşullarının patronun insafına bırakılmaması. Milli Eğitim Bakanlığı özel okullarda çalışan öğretmenlere sahip çıkmalı ve onlara güvence vermeli.”
*Öğretmenlerin isimleri talepleri doğrultusunda değiştirilmiştir.
